Шерeл Кессети: Эр кес мени рус белледи

— Джаз — бу американ музыкасымы?

— Джаз эр вакъыт американ музыкасы эди ве ойле оладжакъ, атта дигер халкъларда енгилликнен омюр эткенине бакъмадан. Джазны ким олса олсун чала биле, амма бу музыка американ медениетинден чыкъты.

Бугунь джаз чалмакъны огренмек ичюн Нью-Йорккъа (АКъШ) кетмек зарур дегиль, оны динълемек ве текрарламагъа тырышмакъ етерлидир. Озь инкишафынъ ичюн санъа бакъкъанда зиядедже теджрибели чалгъыджыларнен чалмакъ да пек эмиетлидир.

Эр бир инсан джаз чалмакъны ве оны озьджесине интерпретация этмекни огрене биле, амма Нью-Йорк сейирджилери огюнде чыкъышта булунмакъ — бу башкъа севие. Бу ер ич те эр кес ичюн дегиль. Лякин, эгер де сиз энъ гузеллерден бириси олмагъа истесенъиз, Нью-Йорк — бу тамам ойле бир ер ки, анда сен къоюлгъан макъсадынъа иришмек ичюн озь истидатынъы бутюнлей ачмагъа керек олурсынъ. 

— Бу акъта айтып беринъиз.

— Бир шейге иришмек ичюн мен бир къач йыл исрарлыкънен чалышмагъа меджбур олдым. Мен даа энди Нью-Йорккъа кельгенде, менде не парам бар эди, не де танышларым. Ана онынъ ичюн тек чалгъы алетинде чалувымны гузеллештирмек акъта дегиль де, озь адымы танытмакъны, пара къазанмакъны, альбом чыкъармакъны ве дигер инджеликлерни аныкъламагъа меджбур олдым. Мен частлы олдым ве ойле мектепке тюштим ки, озюм акъта ве озь келеджегим акъта фикирлеримни топлап олдым.

— Мувафакъиет кельмезден эвель чокъ насипсизликтен кечмек керек олдымы? 

— Омюр ёлунда насипсизлик эр вакъыт, хусусан озюнъ огюнде буюк макъсадлар къойгъанда, чокъ. Лякин мен насипсизлик акъта къасевет этмейим, о ич бир тюрлю эмиет ташымай. Музыкада, эр ерде олгъаны киби, бир шей сен акъылгъа къойгъан киби олмамасы мумкюн, амма энъ эсасы — огге кетмекни девам этмек.

Озь эсас мувафакъиетим оларакъ мен музыка иле пара къазанып олгъанымны, мен бутюн омюр арзу эткен шей иле огърашувымны, севгили чалгъыджыларымнен чалувымны айтар эдим. Мисаль июн, Джимми Хиз иле. Сёз сырасы, шимди мен онынъ саксофоныны чалам. Озь вакъытында мен белли бир модельни араштырдым — Selmer Mark VI, о бу акъта бильди ве ондан чалгъы алетни сатып алмакъны тевсие этти. Джимми онъа энди саксофон керекмейджегини анълай эди, манъа исе о буюк ярдым этер эди. Чалгъы алетини тапып олгъанымдан ве озь устазымнен даа зияде якъынлашып олгъанымдан пек мемнюним.

— Сизинъ фикиринъиздже Нью-Йоркнынъ джаз санасы насыл денъишти?

— Пек денъишти. Бугунь джаз услюплер иле болюнген. Эр бир чалгъыджы янъы бир шей яратмагъа, чалгъан ёнелишини денъиштирмеге, янъы бир сес тапмагъа тырыша. Лякин мында эвельки киби анавы мешур гъайретлик укюм сюре.

— Русиенинъ джаз санасы сиз ичюн насыл? 

— Мен бир къач керелер Русиеде олгъан олсам да, русиели чалгъыджылар акъта чокъ билем деп айтмам. Акъылыма биринджи кельген ад — Игорь Бутман. Мен оннен даа энди таныш олгъанымда, коллектив иштиракчилери манъа о насыл улу чалгъыджы олгъаны акъта ве о озь коллективлеринде насын гузель идаре эткени акъта икяе эттилер.

Озь биринджи сеяхатым вакъытында мен Петр Ильич Чайковский адыны ташыгъан Концерт залында чыкъышта булундым, о гъает дюльбер. Сейирджилер пек гузель къаршыладылар. Биз коллектив иле бир де бир ресторангъа баргъанда, хызметчилер мени даима рус деп, беллей эдилер. Атта мен бир де бир къавеханеге чапып киргенимде эр кес мени рус беллей эди. Мен АКъШ-дан кельдим, дегенде, оларнынъ кейфи не къадар бозулгъаныны я да олар не дереджеде тааджипленгенини корьмек меракълы эди. Умумен меракълы эди.

— Сиз озь такъымынъызнен чалмагъа я да соло киби чыкъышта булунмагъа севесиз? 

— Коллективде. Оларнен чалмасам, янъы бир кимсенен чалгъанда, къатланмакъ керек ола, ве нетиджени бильмек къыйын, меним такъымымнен исе биз энди чалып алыштыкъ. Ве оларнынъ эр бирини мен истеклериме коре озюм сечип алдым, чюнки оларнынъ техникасы ве янъгъыравы коллективнинъ гъаесине 100% келишмек керек эди. Бу бизге энъ юксек макъсадларгъа иришмеге имкян берди.

Даа бир шей эмиетли, меним музыкам муреккеп — оны кягъыттан чалмакъ пек яман кучь, эгер де бир кимсе чалып олса, бу даа шейлер  догъру тасвирленер демек дегильдир. Мен яраткъанда меним къафамда энди толу янъгъырав ола, онынъ ичюн динълев башлагъанда, чалгъыджы керекли тонны, техниканы, анълатувны ве башкъа шейлерни косьтермек керек.

Даа бир эмиетли джиэт — бу инсаннынъ табиаты. Манъа иджраджыларнен чалышмакъ онъайтлы ве енгиль олмалы. Онынъ ичюн меним такъымым — эписи меним.